از مصاحبه نسرين پرواز با نشریه جوانان حکمتيست
”زير بوته لاله‌عباسی“ کتابی است از نسرين پرواز، در مورد زندان که سال ٢٠٠٢ در خارج کشور انتشار يافت. بعدها نسرين کتابش را در سايت اينترنتی‌اش قرار داد تا خوانندگانش در هر جای دنيا به آن دسترسی داشته باشند.
مجله ٤٠ چراغ که يک هفته‌نامه فرهنگی، هنری و اجتماعی است، بخشی هم دارد برای معرفی بهترين کتابها از ديد خوانندگان. در شماره ١٧٦، شنبه ١٢ آذر ماه ١٣٨٤ اين نشريه، ”زير بوته لاله‌عباسی“ در رديف اول کتابهای مورد علاقه خوانندگان است. چند کتاب بعدی به ترتيب عبارتند از: سووشون (سيمين دانشور)، شازده احتجاب (هوشنگ گلشيری)، خانه ادريسی‌ها (غزاله عليزاده) و چشم‌هايش (بزرگ علوی).
در مورد اين مسئله چند سوالی از نسرين پرواز کرديم که همراه پاسخ‌شان می‌خوانيد.
مصاحبه نسرين پرواز با نشریه جوانان حکمتيست׃ يک بار ديگر از زبان خودتان به خوانندگان بگوييد که ”زير بوته لاله‌عباسی“ در مورد چيست؟
نسرين پرواز׃ اين کتاب در مورد دوره‌ای است که در زندان بودم، يعنی سالهای ٦١ تا ٦٩. کتاب تصوير کوچکی از نسلی را به نمايش می‌گذارد که انقلابش را سرکوب کردند و خودش را هم يا اعدام کردند و يا در زندانها تحت فشار قرار دادند، تا دست از مبارزه برای يک زندگی انسانی بکشد.
جوانان حکمتيست׃ بر جلد کتاب نوشته شده که اين کتاب يک کار متفاوت با بقيه ادبيات زندان است، منظور چيست؟
نسرين پرواز׃اين کتاب از اين نظر با کتابهای ديگری که در رابطه با زندان نوشته شده‌اند متفاوت است که سعی ندارد زندانی سياسی را در هاله مقدسی پنهان کند. من گرايشات مختلف در زندان و تنگ‌نظری‌هايشان نسبت به يکديگر را تا حدودی که امکان داشت توضيح داده‌ام. کتابهای ديگر سعی کرده‌اند زندانی را بطور کلی در مقابل رژيم قرار دهند، و اين تمام واقعيت نيست. منظورم اين است که زندانی هم تحت فشار رژيم برای تواب شدن و اطلاعات دادن بود و هم تحت فشار برخی گرايشات سياسی برای آنکه مثل آنها رفتار کند.
جوانان حکمتيست׃ تا اين تاريخ چه نوع انتقاداتی به آن شده است؟ می‌شود خيلی مختصر بگوييد؟
نسرين پرواز׃ بايد بگويم متاسفانه سنت نقد در بين گرايشات سياسی مختلف ايرانی يا وجود ندارد و يا خيلی کم اتفاق می‌افتد. يعنی يا تو را تاييد می‌کنند و يا ترور شخصيت می‌کنند. از نظر من هيچ انتقادی به کتابم نشد. ولی ترور شخصيت‌ام در پروژه برخی گرايشات قرار گرفت. که متاسفانه در عصر اينترنت هم سايتهای بی‌هويتی وجود دارند که فحش‌نامه چاپ می‌کنند و از ترور شخصيت لذت می‌برند. بايد اضافه کنم که به دليل آنکه در کتابم چهره مجاهدين را آنطور که من تجربه کردم، نشان داده‌ام، يکی از مجاهدين نيز در کتابش دست به ترور شخصيت من زده است. ايشان که بخاطر جنسيتش در بند مردان بوده است و نمی‌توانست شناختی از من داشته باشد، برای انتقام‌جويی از اينکه در مورد مجاهدين نوشته‌ام، تا آنجا که توانسته عليه من نوشته است. البته از مجاهدين بيش از اين نمی‌توان انتظار داشت، چون سنت ترور نقش عمده‌ای در سياست‌هايشان دارد.
جوانان حکمتيست׃ تا آنجا که من اطلاع دارم اين اولين کتاب در مورد زندان است که در خارج چاپ شده و در داخل پر‌خواننده گزارش می‌شود. آيا به علتش فکر کرده‌ايد؟
نسرين پرواز׃ يکی از دلايل آن بايد در دسترس بودن آن يعنی در اينترنت بودنش باشد، که هر کس می‌تواند آنرا بخواند. علت ديگر آن بايد شرايط اجتماعی ايران باشد. و آن اينکه همه کارهايی که از نظر رژيم ممنوع است برای جوانان جالب است و می‌خواهند آنرا تجربه کنند. اين شرايط اجتماعی است که در آن رابطه زن و مرد ممنوع است و سن دوست دختر و دوست پسر گرفتن پائين‌تر از هميشه است. شرايطی که با آن همه کشتار کمونيستها توسط رژيم، حالا جوانان مارکس می‌خوانند. در چنين شرايطی است که کتاب من بخاطر آنکه اثر يک کمونيست است که نه تنها در زندان و زير توحش رژيم نشکسته بلکه به مبارزه‌اش ادامه می‌دهد، خواننده پيدا می‌کند.
جوانان حکمتيست׃ مجله ٤٠ چراغ يک مجله اساسا جوانان است. فکر می‌کنيد فاکتوری سياسی در مراجعه بيشتر آنها به کتاب شما موثر است؟
نسرين پرواز׃ نسل جوان دنبال چنين کتابهايی است، تا تاريخ جنبش کمونيستی را بهتر درک کند. کافی است رويدادهای ١٦ آذر امسال و سال گذشته را دنبال کنيم تا متوجه شويم که جنبش کمونيستی جوانی در ايران در حال شکل‌گيری است. و اين چپ نوين طبعا به دنبال ادبيات مربوط به خودش می‌گردد. کتابهايی مثل “زير بوته لاله‌عباسی” هر چند در ابعادی کوچک ولی بخشهايی از تاريخ جنبش کمونيستی، تاريخ انقلابی که جمهوری اسلامی آنرا سرکوب کرد را به نمايش می‌گذارند. برای همين از اينترنت گرفته و تکثير شده و دست به دست می‌چرخند. ای‌ميلهايی از ايران داشته‌ام که خبر از خواندن کتابم داده‌اند و يا سوالاتی در مورد آن کرده‌اند.
جوانان حکمتيست׃ هيچ اقدامی برای چاپ آن به زبانهای ديگر بعمل نياورده‌ايد؟
نسرين پرواز׃ اين کتاب به زبان ايتاليايی زير چاپ است. و دنبال چاپ آن به زبانهای ديگر نيز هستم.
جوانان حکمتيست׃ نکته جالبی هست در موردش به خوانندگان بگوييد؟
نسرين پرواز׃ وقتی اين کتاب را می‌نوشتم، فکر نمی‌کردم که بعد از آن کتاب ديگری خواهم نوشت.
در واقع يک ضرورت سياسی و آن اينکه بايد تجربه‌ام را به نسل جوان منتقل کنم، انگيزه نوشتن اين کتاب بود. ولی بعد از آن با توجه به نامه‌هايی که دريافت کردم و دوستانی که به خاطر خواندن کتابم پيدا کردم، متوجه شدم که بايد باز هم بنويسم.
کتابهايی در دست دارم. يکی از آنها تا پايان سال ٢٠٠٦ چاپ خواهد شد!